Sẹo phì đại là gì? Các phương pháp phòng ngừa và điều trị

Sẹo phì đại có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào nơi vết thương vừa lành. Mặc dù không gây hại trực tiếp đến sức khỏe, loại sẹo này lại ảnh hưởng xấu đến thẩm mỹ và trong một số trường hợp có thể làm hạn chế chức năng vận động. Vậy sẹo phì đại là gì? Làm thế nào để điều trị và phòng ngừa loại sẹo này? Hãy cùng M.O.I Cosmetics tìm hiểu chi tiết ngay bây giờ!

Nội dung bài viết tham khảo tại Thuốc trị sẹo Kaapvaal!

Sẹo phì đại

Sẹo phì đại là loại sẹo hình thành ngay tại vị trí của vết thương khi da bắt đầu lành. Những vết sẹo này thường nhô lên trên bề mặt da, có màu nâu, hồng nhạt hoặc ửng đỏ, và khi chạm vào thì cảm giác mềm mại, không lan ra ngoài phạm vi của vùng da tổn thương.

Nếu được chăm sóc đúng cách, sẹo phì đại có thể dần chuyển sang dạng sẹo thâm và tự giảm bớt theo thời gian. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, các vết sẹo này có thể tồn tại hơn một năm, do đó việc can thiệp sớm ngay khi sẹo mới hình thành là rất cần thiết để giảm thiểu mất thẩm mỹ.

XEM THÊM: Các loại sẹo và những điều cần biết

Cơ chế hình thành sẹo phì đại

Sẹo phì đại phát sinh do quá trình tăng sinh collagen quá mức khi vết thương hở bắt đầu lành, thường diễn ra trong khoảng 3 – 6 tháng đầu sau tổn thương. Trong giai đoạn hồi phục, các nguyên bào sợi sản sinh collagen tăng mạnh tại vị trí vết thương, tạo nên một khối sẹo nhô lên so với bề mặt da bình thường. Hàm lượng collagen trong sẹo phì đại có thể cao gấp 3 – 5 lần so với mức bình thường, khiến sẹo trở nên mềm mại nhưng không lan ra ngoài vùng da bị tổn thương.

Nguyên nhân gây ra sẹo phì đại

• Vết bỏng sâu (mức độ II – III): Tiếp xúc với nhiệt độ cao từ lửa, nước sôi hoặc bỏng lạnh do khí lỏng đông lạnh có thể gây tổn thương sâu đến lớp trung bì, kích thích tăng sinh collagen nhằm tái tạo mô và dẫn đến sẹo phì đại.

• Tổn thương da do tai nạn: Các vết trầy xước sâu hoặc va đập mạnh làm tổn thương lớp hạ bì sẽ kích hoạt quá trình lành không kiểm soát được, dẫn đến việc sản sinh collagen dư thừa và hình thành sẹo phì đại.

• Vết thương sau phẫu thuật: Các vết mổ do phẫu thuật nếu không được chăm sóc đúng cách có thể kích thích tăng sinh collagen quá mức trong giai đoạn hồi phục, từ đó gây ra sẹo phì đại.

• Tổn thương da từ mụn viêm hoặc côn trùng cắn: Khi các vết mụn viêm nặng hoặc vết thương do côn trùng cắn không được xử lý kịp thời, vùng da viêm không lành nhanh có thể kích hoạt sản sinh collagen quá mức, dễ dẫn đến sẹo phì đại, đặc biệt ở những người có cơ địa dễ sẹo.

• Cơ địa da chậm lành và dễ nhiễm trùng: Những người có làn da chậm hồi phục hoặc dễ nhiễm trùng thường có nguy cơ cao hình thành sẹo phì đại vì vết thương kéo dài, từ đó kích thích tăng sinh collagen liên tục.

Các phương pháp điều trị sẹo phì đại

Điều trị sẹo khi mới hình thành

• Kem và gel bôi làm mờ sẹo: Các sản phẩm này thường chứa thành phần như silicone, vitamin E, peptide, lô hội hoặc nghệ vàng. Chúng giúp kiểm soát sự tăng sinh collagen và làm phẳng bề mặt sẹo nếu được thoa đều đặn trong 1 – 2 tháng đầu khi vết thương mới lành.

• Miếng dán hoặc gel silicone: Với tác dụng giữ ẩm và tạo nhiệt độ cục bộ, miếng dán hoặc gel silicone giúp làm mềm và dần dần làm phẳng sẹo. Nên sử dụng liên tục trong 2 – 3 tháng, tránh sử dụng trên vết thương hở và theo dõi phản ứng của da.

Điều trị sẹo lâu năm

• Tiêm corticosteroid: Phương pháp này sử dụng hoạt chất như triamcinolone acetonide (TCA) với nồng độ từ 10 – 40mg/ml được tiêm trực tiếp vào vùng sẹo. Corticosteroid giúp ức chế nguyên bào sợi và giảm sản sinh collagen, từ đó làm phẳng sẹo phì đại. Tuy nhiên, cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ như thay đổi sắc tố hay teo da.

• Liệu pháp ép lạnh: Việc áp dụng nhiệt độ thấp nhằm làm đông cứng bề mặt sẹo giúp gây thiếu máu cục bộ và dần làm hoại tử mô sẹo. Phương pháp này thường được sử dụng cho các sẹo có độ dày vừa phải và có thể kết hợp với tiêm corticoid để tăng hiệu quả.

• Laser PDL (Pulsed Dye Laser): Laser với bước sóng 585nm hoặc 595nm tác động bằng nhiệt độ cao nhằm phá hủy liên kết mô sẹo và hạn chế tăng sinh collagen. Sau một số liệu trình điều trị, sẹo trở nên mềm mại và giảm độ dày, cải thiện bề mặt da. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi nhiều lần điều trị và có chi phí tương đối cao.

• Phẫu thuật sẹo: Đối với các sẹo co rút diện rộng hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ và chức năng, phẫu thuật loại bỏ trực tiếp mô sẹo có thể được cân nhắc. Phẫu thuật thường được chỉ định khi các liệu pháp bảo tồn không đem lại hiệu quả mong muốn.

Cách phòng ngừa hình thành sẹo phì đại

• Vệ sinh vết thương đúng cách: Sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn để làm sạch vết thương hở, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng – yếu tố chính kích thích hình thành sẹo.

• Giữ cho vết thương khô thoáng: Đảm bảo rằng vết thương không bị ẩm ướt quá lâu, hạn chế môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và viêm nhiễm.

• Sử dụng thuốc bôi ngăn ngừa sẹo: Áp dụng các sản phẩm gel hoặc thuốc trị sẹo ngay khi vết thương bắt đầu lành. Ví dụ, sản phẩm của Kaapvaal với thành phần từ nhau thai bạch mã và chiết xuất tổ yến đã được các bác sĩ uy tín khuyên dùng để thúc đẩy quá trình lành vết thương mà không để lại sẹo xấu.

• Tránh tác động mạnh lên vùng sẹo: Hạn chế gãi, chà xát hoặc tạo áp lực lên vùng sẹo trong quá trình hồi phục để không làm gia tăng quá trình sản sinh collagen.

• Dinh dưỡng hợp lý: Hãy chú trọng bổ sung thực phẩm giàu vitamin E và kẽm, hạn chế các thực phẩm dễ gây sẹo như rau muống, hải sản hay thịt bò, giúp tăng cường quá trình lành da.

Tóm lại, sẹo phì đại dù có thể mờ dần theo thời gian nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, nhưng nếu không can thiệp sớm, chúng có thể tồn tại lâu dài và ảnh hưởng đến vẻ đẹp cũng như chức năng vận động.