Sẹo là gì? Những điều cần biết về sẹo

Trong cuộc sống hàng ngày, việc gặp phải sẹo là điều không thể tránh khỏi khi cơ thể phải trải qua những vết thương, phẫu thuật hay mụn trứng cá. Trong bài viết dưới đây, M.O.I Cosmetics sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sẹo, quá trình hình thành, các nguyên nhân gây ra, các loại sẹo cũng như những phương pháp điều trị và chăm sóc sẹo hiệu quả nhé!

Nội dung bài viết tham khảo tại Thuốc trị sẹo Kaapvaal!

Sẹo là gì?

Sẹo là dấu vết trên da hoặc các mô mềm khác xuất hiện sau khi quá trình lành vết thương diễn ra. Khi da bị tổn thương, cơ thể kích hoạt quá trình phục hồi, trong đó các sợi collagen được tổng hợp để tái tạo cấu trúc của da. Quá trình này mặc dù giúp sửa chữa vết thương nhưng thường không thể tái tạo hoàn hảo cấu trúc ban đầu, từ đó để lại những dấu vết gọi là sẹo. Sẹo có thể có nhiều hình dạng, kích thước và màu sắc khác nhau tùy thuộc vào vị trí, độ sâu của tổn thương cũng như khả năng phục hồi của từng cá nhân.

Quá trình hình thành sẹo

Khi da bị tổn thương, cơ thể sẽ trải qua một quá trình lành vết thương gồm nhiều giai đoạn:

• Giai đoạn viêm: Ngay sau khi bị thương, hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng bằng cách gửi các tế bào bạch cầu đến vùng tổn thương nhằm loại bỏ vi khuẩn và các mảnh vụn tế bào. Giai đoạn này thường đi kèm với tình trạng sưng, đỏ và cảm giác nóng tại vùng bị ảnh hưởng.

• Giai đoạn tạo mô sợi: Sau khi loại bỏ các tác nhân gây nhiễm trùng, các tế bào fibroblast sẽ bắt đầu tổng hợp collagen – loại protein chủ yếu giúp tái tạo cấu trúc da. Quá trình này tạo ra một mạng lưới sợi collagen nhằm “vá” lại vết thương và tạo nên nền móng cho quá trình phục hồi.

• Giai đoạn tái cấu trúc: Cuối cùng, sợi collagen được sắp xếp lại nhưng thường không theo trật tự ban đầu của da khỏe mạnh. Sự khác biệt về kết cấu và màu sắc giữa vùng sẹo và da xung quanh chính là do giai đoạn tái cấu trúc này diễn ra không hoàn hảo. Quá trình này có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm.

Nguyên nhân hình thành sẹo

Sẹo có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Chấn thương và tai nạn: Các vết cắt, trầy xước do tai nạn, va đập hay rơi vỡ đều có thể gây ra tổn thương da. Dù vết thương ban đầu được chữa lành, nhưng quá trình phục hồi thường để lại dấu vết dưới dạng sẹo. Bên cạnh đó, các vết bỏng, đặc biệt là vết bỏng sâu, cũng dễ dẫn đến việc hình thành sẹo do tổn thương nghiêm trọng của cấu trúc da.

• Phẫu thuật và can thiệp y khoa: Mỗi lần phẫu thuật dù là lớn hay nhỏ đều tạo ra một vết mổ cần được chữa lành. Dù bác sĩ sẽ cố gắng khâu và chăm sóc vết mổ để giảm thiểu sẹo, nhưng quá trình lành vết mổ vẫn có thể để lại dấu ấn. Các can thiệp y khoa khác như tiêm chích, cấy ghép cũng có thể gây ra sẹo nếu không được chăm sóc đúng cách.

• Mụn trứng cá và các vấn đề da liễu: Mụn trứng cá là một nguyên nhân phổ biến khác gây ra sẹo, đặc biệt ở tuổi dậy thì. Việc nặn mụn không đúng cách hoặc xử lý không kịp thời có thể gây tổn thương sâu đến da, dẫn đến việc hình thành sẹo mụn. Ngoài ra, các bệnh về da như viêm da, chàm nếu không được điều trị đúng cách cũng có thể để lại sẹo.

• Bệnh lý và yếu tố di truyền: Một số bệnh lý như rối loạn đông máu có thể làm quá trình lành vết thương bị chậm lại, dẫn đến sẹo lớn. Bên cạnh đó, yếu tố di truyền cũng ảnh hưởng đến khả năng tái tạo da; một số người có xu hướng tạo ra collagen dư thừa khi lành vết thương, từ đó dễ bị sẹo lồi hay sẹo dày.

Các loại sẹo

Tùy theo nguyên nhân và quá trình lành vết thương, sẹo có thể được phân thành nhiều loại khác nhau:

• Sẹo phẳng: Đây là loại sẹo mỏng, gần như hòa nhập với bề mặt da xung quanh. Thường xuất hiện sau những vết thương nhỏ hoặc vết mổ được khâu cẩn thận.

• Sẹo lõm: Khi một phần của lớp da bị mất, bề mặt da trở nên lõm vào, tạo nên sẹo lõm. Loại sẹo này thường thấy ở những vùng da bị mụn nặng hoặc sau các vết thương sâu.

• Sẹo lồi: Sẹo lồi nổi bật lên trên bề mặt da, có thể có kích thước lớn và màu sắc đỏ hoặc hồng. Hiện tượng này thường xảy ra khi quá trình sản sinh collagen vượt mức cần thiết, dẫn đến tích tụ collagen dư thừa.

• Sẹo co rút: Xảy ra khi vết thương lành nhưng làm cho vùng da bị co lại. Điều này có thể gây hạn chế vận động, nhất là khi sẹo xuất hiện ở các khớp hoặc vùng da linh hoạt.

Yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hình thành sẹo

Không phải ai cũng có cùng khả năng hình thành sẹo. Một số yếu tố cá nhân và môi trường có thể tác động đến quá trình này:

• Tuổi tác: Người trẻ thường có khả năng tái tạo da nhanh hơn nhưng cũng có xu hướng hình thành sẹo lồi, trong khi người già lại lành vết thương chậm hơn.

• Loại da: Da có nồng độ melanin cao thường dễ bị sẹo nổi, đặc biệt ở những người có màu da sẫm.

• Chăm sóc vết thương: Việc làm sạch và chăm sóc vết thương ngay sau khi bị tổn thương sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ hình thành sẹo.

• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc da và khả năng tái tạo, do đó một số người dễ sản sinh collagen dư thừa, dẫn đến sẹo dày hoặc sẹo lồi.

• Tình trạng sức khỏe: Các bệnh nền như tiểu đường, rối loạn miễn dịch hay các bệnh về da có thể làm chậm quá trình lành vết thương, tăng nguy cơ để lại sẹo.

Các phương pháp điều trị sẹo

Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị sẹo nhằm cải thiện kết cấu da và làm mờ dấu vết:

• Tiêm corticosteroid: Phương pháp này tiêm trực tiếp vào vết sẹo, giúp giảm đau, ngứa và làm sẹo nhỏ, phẳng hơn. Tiêm corticosteroid đặc biệt hiệu quả với sẹo lồi và sẹo phì đại. Tuy nhiên, phương pháp này thường cần thực hiện nhiều lần và sẹo có thể tái phát.
• Liệu pháp laser: Liệu pháp laser giúp làm mờ sẹo thâm, nhưng cần thực hiện nhiều lần để đạt hiệu quả. Tuy nhiên, liệu pháp này có thể gây rối loạn sắc tố da ở vùng điều trị.
• Liệu pháp lăn kim: Lăn kim sử dụng con lăn với nhiều kim nhỏ để tạo vi tổn thương trên da, kích thích sản sinh collagen, cải thiện độ đàn hồi của da. Phương pháp này phù hợp với sẹo mụn, sẹo lõm và rạn da.
• Áp lạnh bằng nitơ lỏng: Phương pháp áp lạnh giúp đóng băng và phá vỡ các mô sẹo, từ đó cải thiện tình trạng ngứa rát và giảm kích thước sẹo.
• Phẫu thuật điều trị sẹo: Phẫu thuật giúp loại bỏ sẹo lồi hoặc chỉnh sửa sẹo để giảm kích thước, cải thiện tính thẩm mỹ và khả năng vận động nếu sẹo ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Bóc tách đáy sẹo: Phương pháp này sử dụng dụng cụ chuyên dụng để phá vỡ các sợi kết nối giữa sẹo và mô bên dưới, giúp sẹo trở nên tự nhiên và da phục hồi tốt hơn.
• Sử dụng kem/thuốc trị sẹo: Các loại kem và thuốc bôi trị sẹo giúp làm phẳng, mềm và mờ sẹo nếu sử dụng sớm trong quá trình lành thương. Đây là phương pháp dễ sử dụng và mang lại hiệu quả cao khi áp dụng đúng thời điểm.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện về sẹo, từ định nghĩa, quá trình hình thành, nguyên nhân, các loại sẹo đến những phương pháp điều trị và chăm sóc hiệu quả. Việc hiểu rõ những điều cần biết về sẹo sẽ giúp bạn có những biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời và hiệu quả.